Dorien Draps Wat hebben tantra en Tatra met elkaar gemeen? Meer dan je zou denken. Het zijn twee totaal verschillende dingen die wel tot hetzelfde leiden: een bevrijdend gevoel. Met tantra heb ik geen ervaring, maar dankzij het Tatra-gebergte mocht ik er wel al van proeven. Want toen ik hoog langs de bergkammen liep, tot diep in Slowakije kon kijken en de herten op de achtergrond hoorde burlen, voelde ik me levendig, gelukkig en helemaal één met de natuur. Genieten met de grote G. Tantra, maar dan anders. In deze blog lees je alles wat je moet weten voor een geslaagde wandelreis naar de Poolse Tatra.
Polen: onbekende groene parel van Europa
Op een netwerkevent ontmoette ik Dominika van het Pools Informatiebureau voor Toerisme. Ze vertelde me dat Polen een wonderlijk wandelland was. Eerst fronste ik mijn wenkbrauwen. Ik had Polen nog nooit als vakantiebestemming bekeken. En ik wist al helemaal niets van de mooie natuurparken in het land. Onterecht, zo blijkt. Want Polen heeft 23 nationale parken vol natuurpracht en -kracht, goed voor een totale oppervlakte van 300.000 hectare. Wist je dat Polen één van de meest beboste landen van Europa is? Op zo’n 260 kilometer afstand van de hoofdstad Warschau vind je bijvoorbeeld het oerbos van Białowieża: het laatste en best bewaarde deel van het Europese oerwoud. Vanuit bijna elke grote stad kan je makkelijk een natuurpark bereiken. Genoeg redenen om er eens op ontdekking te gaan. Klik hier voor een overzicht van alle parken.
Tatra-gebergte: het dak van Polen
In het zuiden van Polen vind je de regio Malopolska (Klein Polen). Het is een gebied dat bruist van cultuur, geschiedenis en natuur. Naast de oude hoofdstad Krakau, vind je er ook 6 nationale parken en het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Het bekendste park van Polen is het Tatrzański National Park: een gebergte dat deel uitmaakt van de Karpaten. En daar gaan we op ontdekking! Het park ligt op de grens tussen Polen en Slowakije en heeft een oppervlakte van 795 km², waarvan ongeveer 175 km² in Polen ligt. Het is het enige alpiene gebergte van het land en daardoor ook bijzonder populair. De gids vertelt ons dat er jaarlijks meer dan 5 miljoen wandelaars naar het Poolse deel komen. Ter vergelijking: Yellowstone in Amerika trekt jaarlijks zo’n 3 miljoen kijkers. Alleen is dat park wel 50 keer zo groot. Wij bezochten het eind september maar vonden het toch nog redelijk druk. Het is daarom slim om deze regio buiten het hoogseizoen te bezoeken: april, mei en oktober zijn betere opties (afhankelijk van de sneeuwval).
Bezienswaardigheden in het Tatra park:
- Populaire bergtoppen: Rysy (2499 m), Kasprowy Wierch (1987 m), Giewont (1894 m) en Zawratowa Turnia (2247 m)
- Mooie valleien: Hala Gąsienicowa, Kościeliska, Chochołowska en Pięciu Stawów
- Impressionante bergmeren: Morskie Oko (34,5 ha en 50,8 m diep), Czarny Staw Gąsienicowy en alle meren in de Vallei van de 5 Poolse meren (Pięciu Stawów)
- Grotten: het kalksteenmassief herbergt meer dan 600 grotten en 24 grottenroutes
- Watervallen: Wielka Siklawa (de hoogste waterval van Polen) en Wodogrzmoty Mickiewicza
- Rijke fauna & flora: herten, adelaars, lynxen, slangen, wolven, marmotten en zelfs bruine beren
Beren en meer: wildlife in het nationaal park Tatra Nationaal
Je leest het goed: beren. Verschillende borden aan de ingang van het park waarschuwen je voor de bruine beer en vertellen je hoe ermee om te gaan. De kans dat je er eentje tegenkomt is klein, want beren zijn best schuw. Het grootste deel van de populatie leeft in Slowakijke. In het Poolse deel van het Tatrzański National Park zouden er zo’n 15 tal beren leven (een exact cijfer is moeilijk te vinden). Maar je kan ook andere dieren tegen het lijf lopen. ‘s Ochtends stonden we plots oog in oog met een vos. Andere toeristen vertelden ons dat hun pad bij valavond ineens geblokkeerd werd door een edelhert. Wandelen in het donker en van de paden afwijken wordt daarom sterk afgeraden. Wildkamperen is ook verboden.
Zakopane: gezellige stad als uitvalsbasis voor jouw Tatra-avontuur
Het hart van het Poolse bergtoerisme? Dat is zonder twijfel Zakopane. Het is de hoogst gelegen stad in Polen en ligt aan de voet van het Tatra-gebergte, op amper 2 uur rijden van Krakau. Wij vlogen met LOT Polish Airlines op Krakau. Zakopane is ook de Poolse hoofdstad van de wintersport: skiërs en schansspringers voelen zich hier thuis. Maar er valt in elk seizoen iets te beleven. Ook wandelaars en klimmers voelen zich hier als een vis in het water. In de sfeervolle Krupówki-straat vind je gezellige restaurants, standjes met lokale lekkernijen en verschillende outdoorwinkels. De stad doet een beetje denken aan het Franse Chamonix. De bergsport wordt hier gevierd en verschillende Poolse bergbeklimmers worden geëerd. Zoals Maciej Berbeka, die de +8000 meter bergtop “Broad Peak” beklom op de grens tussen Pakistan en China. Zijn tragische verhaal werd verfilmd door Netflix.
Typisch voor Zakopane is de houten architecturale stijl, in perfecte harmonie met het landschap van de Tatra. Deze stijl ontstond aan het einde van de 19e eeuw onder invloed van kunstenaar en schrijver Stanisław Witkiewicz. Zijn werk werd geïnspireerd door het traditionele leven in de Poolse hooglanden.
De berg Giewont ligt in de achtergrond te waken over de stad. Giewont wordt ook wel de “sleeping knight” genoemd. Met wat verbeelding zie je in de silhouetten van de berg een slapende persoon liggen. De legende vertelt dat er honderden ridders slapen in de grotten onder de berg. Wanneer Polen in gevaar is, zullen ze wakker worden om te vechten.
Zien en doen in Zakopane
- Pęksowy Brzysk begraafplaats: een vredevolle begraafplaats in het groen. Het is alsof de overledenen begraven liggen in een bos, omringd door natuur en leven. Er rusten mensen die belangrijk waren voor de regio. De meeste zerken werden gemaakt door de kunstschool en vertellen met symbolen iets over de overledenen. Het is alsof je door een verhaal wandelt.
- Jaszczurówka kapel: het klassieke voorbeeld van de regionale architecturale stijl
- Slenteren door het centrum en op de gezellige Krupówki-straat
- Villa Koliba museum: de collecties zijn gewijd aan de aard van de Tatra, de geschiedenis van het toerisme en de folklore van hooglanders uit de regio
- Slaaptip: Nosalowy Apartments
- Restauranttips: Restauracja Marilor, Karczma Przy Młynie
Wandelen in het Poolse Tatra-gebergte
Het park biedt ongeveer 275 kilometer aan gemarkeerde wandelpaden. De laagst gelegen paden zijn eerder gemakkelijk en goed bewandelbaar. Hoe hoger je gaat, hoe technischer de paden worden. Sommige paden zijn voorzien van hulpmiddelen zoals kettingen en ladders. De mooiste maar ook moeilijkste route in de Hoge Tatra is het Pad van de Adelaar of “Orla Perć”. Het loopt in één richting langs een rotsachtige bergrug vanaf de Zawrat-pas, via Kozie Wierchy, Granaty en Buczynowe Turnie naar de Krzyżne-pas. De route kan je alleen doen wanneer je een ervaren hiker bent en je voorzien bent van een helm en klimgerief. Je hebt best ook geen hoogtevrees.
Er zijn verschillende toeristische wandelpaden, elk pad is aangeduid met een kleurtje. Zowel op wandelkaarten als op de markeringen langs de route vind je deze kleuren terug. Tip: koop bij aankomst in Zakopane een geplastificeerde kaart van het Poolse Tatra-gebergte in waarop de verschillende toeristische wandelpaden van het gebied staan aangeduid. Op die kaart staan tijdsinschattingen aangeduid. Zo kan je gemakkelijk je routes plannen. Je kan de overzichtskaart digitaal bekijken via deze link.
Je kan ook van hut naar hut wandelen. De meest populaire hutten zijn Ornak, Murowaniec, Five Lakes Shelter, Morskie Oko Mountain Hut. Een overzicht van alle shelters vind je via deze link. Als je in de hutten wil slapen, is het belangrijk om deze ruim op voorhand te boeken. Omdat het gebied populair is, boek je in sommige gevallen best een jaar op voorhand. Je kan meestal ook zonder reservering toekomen in de hutten. Als er geen plaats meer is, kan je tegen betaling en binnen de stilte-uren slapen in de gedeelde ruimtes en de gangpaden. Niet zo gezellig, maar wel een goede noodoplossing.
Wist-je-datje: in het Tatra-gebergte waait de “halny” of een föhnwind. De halny is een sterke, vlagerige wind die hoge temperaturen met zich meebrengt. Soms is de wind zo sterk dat het bomen ontworteld of schade aan huizen veroorzaakt. De wind waait vooral in de maanden oktober en november, soms ook in februari en maart. Het kan dus zijn dat je vanaf eind september sterke windvlagen voelt. Wees altijd voorzichtig. Zeker wanneer je bergpassen oversteekt want daar blaast de wind nog feller. Als de wind te sterk is, is het slimmer om de dag uit te zitten. Locals vertellen dat ze kunnen voorspellen wanneer de halny eraan komt. De meteorologische veranderingen zouden impact hebben op menselijk gedrag. Bepaalde dorpsgekken zouden dan nóg gekker doen. En sommige mensen worden er zelfs ziek van. Al eeuwenlang ervaren hooglanders gezondheidsproblemen wanneer de föhnwind waait. Toch is er nog geen officiële wetenschappelijke verklaring.
Wandelroutes in het nationaal park Tatra
1. Wandel van Kasprowy Wierch naar Giewont
Op de eerste dag van ons avontuur in de Poolse Tatra, wandelen we richting Giewont of de berg van de slapende ridder. We worden wakker in berghotel Górski PTTK Kalatówki. Het hotel ligt in de rust van de bergen maar toch nog dicht bij het centrum van Zakopane. Er zijn verschillende wandelpaden die je van het centrum naar het hotel brengen. Het is natuurlijk wel eventjes klimmen. Vanuit het hotel vertrekt het zwarte en het blauwe wandelpad, twee trails die je vervolgens verbinden met andere paden in het gebergte. Via het blauwe pad kan je naar Kuźnice wandelen, waar je de kabelbaan naar Kasprowy Wierch op bijna 2000 m hoogte kan nemen. Een ticket kost ongeveer 15 euro en koop je best op voorhand online. Zorg dat je ook vroeg in de ochtend met het eerste ritje naar boven gaat, want vanaf 9 uur wordt het hier druk.
Eens je boven bent, geniet je van een prachtig zicht over het nationaal park. En dan begint je wandeling die met de grens tussen Polen en Slowakije speelt en je via bergkammen naar Giewont brengt. Je volgt de rode route richting Kondracka Kopa, vervolgens de gele route richting Kondracka Przelecz en daarna de blauwe route tot de top van Giewont. Diezelfde blauwe route brengt je vervolgens terug naar het berghotel. Vanop de top van Kasprowy Wierch tot aan het berghotel wandel je 10,4 kilometer met 360 m stijgen en 1120 m dalen. Klik hier voor de route op Komoot.
De wandelroutes rond Giewont, Kuznice en hotel Kalatówki zijn omwille van de goede bereikbaarheid en de eerder makkelijke trails enorm populair. Weet dat je niet de enige zal zijn. Als je aan de drukte wil ontsnappen, kom je best zo vroeg mogelijk.
Berghotel Górski PTTK Kalatówki
We hebben genoten van ons verblijf in hotel Kalatówki. Het is een gezellig en goed onderhouden hotel. Geen grote luxe, maar ideaal voor in de bergen. Het beddengoed met bloemenprint vond ik geweldig, net zoals de bar die dankzij de inrichting aanvoelt alsof je recht een kerstfilm binnenwandelt. Vibes. Na je escapades in het natuurpark kan je genieten van een hartverwarmend stuk taart op het terras. ‘s Avonds kan je lekker en goedkoop eten in het restaurant of genieten van de gezelligheid in de bar. In die bar hebben we uren doorgebracht met een goed boek en thee. Liever in de sauna? Dat kan ook, gewoon op voorhand reserveren bij de receptie.
2. Wandel van Kuznice naar de Vallei van de 5 Poolse meren (Pięciu Stawów)
Op naar de volgende berghut! Doel van deze wandeldag is de hoogst gelegen berghut te bereiken: Schronisko Górskie PTTK Dolinie Pięciu Stawów. Deze hut heeft naast 67 bedden ook een uitgebreide keuken en ligt in de Vallei van de 5 Poolse meren, een dromerige locatie in de Tatra. Je kan er enkel te voet komen. Toen ik de vallei binnenwandelde, knipperde ik een paar keer met mijn ogen om zeker te zijn dat het geen droom was. Het is er werkelijk prachtig. En de weg ernaartoe zorgt ook voor kippenvel.
Over de wandelroute
Je begint de tocht vanuit Kuźnice. Daar neem je de gele route door Dolina Jaworzynka. Vervolgens neem je de blauwe route langs het meer Czarny Staw Gąsienicowy. Die blijf je volgen richting Zawrat-pas. De meeste toeristen stoppen de wandeling aan het meer, want vanaf dan wordt het pad een stuk technischer. Om bij de bergpas van Zawrat te geraken, moet je stevig wat klimmen. Het pad gaat echt recht naar omhoog. Soms ga je op handen en voeten lang scherpe rotsen, soms is er hulp van stalen kettingen en trapjes. Het pad kruist hier de mooiste, moeilijkste en gevaarlijkste wandelroute van de Tatra: het Pad van de Adelaar of “Orla Perć”. Deze route is daardoor enkel aangeraden voor ervaren hikers die geen last hebben van hoogtevrees. Tip: draag een lange broek om schrammen van de rotswanden te vermijden.
Boven op de pas heb je een subliem zicht op de vallei die omringd wordt door een aaneenrijging van bergtoppen. In ons reisverhaal over IJsland leerde ik jullie al kennismaken met een “meer”-moment. Klik hier om te lezen wat ik bedoel. Wel: dit was zo’n moment waarop de wereld eventjes stilstond. Vervolgens volg je het blauwe pad verder tot aan de berghut. Schijn bedriegt: ook al zie je de meren en de hut in de verte liggen, het is nog even wandelen vooraleer je er bent. Gelukkig zijn de laatste kilometers gevuld met dromerige paden door nog dromerige landschappen.
Bereid je voor op een tocht van 14 kilometer met ongeveer 1300 meter klimmen en 850 meter dalen. Wij vertrokken rond 8 uur 30 vanuit het berghotel in Kalatówki en kwamen rond 16 uur toe bij de nieuwe hut. Toen ik rond 21 uur in bed lag, voelde ik hoe intensief de tocht was geweest. Prachtig, maar ook pittig. Klik hier voor de route (onze werkelijke route had iets meer hoogtemeters dan de inschattingen van Komoot). Als deze route je te zwaar lijkt, kan je ook voor een makkelijke variant kiezen. Die start aan de parking Palenica Bialezańska, loopt via de rode route eerst over een stuk asfalt. Daarna neem je de splitsing naar de groene route die naar omhoog klimt via de waterval en vervolgens uitkomt bij de meren. Onze reiscollega Jacoba van Op reis met Co wandelde deze route. Haar verslag kan je hier lezen.
Berghut Schronisko Górskie PTTK Dolinie Pięciu Stawów
De hut zelf is groot, eigentijds, goed onderhouden en gezellig ingericht. Met al het donkere hout heeft het wat weg van een bruin café. Gelukkig zonder de sigarettengeur. Je slaapt in stapelbedden en neemt best je eigen slaapzak mee, maar je kan ook lakens huren. Officieel is er plaats voor 67 avonturiers, maar toen wij er lagen sliepen er zeker 20 mensen in de gangpaden of eetruimte. De hut is dan ook vaak volgeboekt en aangezien het de enige hut op locatie is, komen veel hikers en klimmers hier uitrusten. Als er geen plaats meer is en je niet verder kan naar de volgende hut, dan kan je tegen betaling en binnen de stilte-uren slapen in de gedeelde ruimtes en de gangpaden. Niet zo gezellig, maar wel een goede noodoplossing. Er zijn maar 2 douches voor de hele hut, dus het is soms wel aanschuiven. Probeer zeker ook de overheerlijke appeltaart met ijs en de tomatensoep. Tip: neem oordopjes mee om je goede nachtrust te bewaken.
3. Wandel van Pięciu Stawów naar Morskie Oko
Onze laatste dag in de Tatra is helaas aangebroken. We staan vroeg op en wandelen richting Morskie Oko, het mooiste bergmeer van Polen. Daarvoor nemen we opnieuw het blauwe wandelpad om langs de bergtoppen Swistowa Czuba en Kepa bij het meer te komen. Boven op de berg heb je een wonderlijk uitzicht over Morskie Oko en het hoger gelegen meer Czarny Staw pod Rysami. Met de hoge naaldbomen, de grijze rotsen en het blauwe water doet dit deel van de Tatra denken aan Canada. Bij Morskie Oko kan je ook in de berghut overnachten.
Over de wandelroute
De route is 4 kilometer lang met 160 meter stijgen en 440 meter dalen. Je doet er zo’n 2 uur over. Klik hier voor de route op Komoot. De klim is prachtig, maar het afdalen is best pittig. Je wandelt het grootste deel van de tijd door struikgewas en bomen, waardoor je ook niet kan genieten van de omgeving. Daardoor leek de afdaling uren te duren. Zodra je voet zet op een asfaltweg, weet je dat je bent aangekomen. Plots trekt het zicht weer open. Maar asfalt betekent maar één ding: toeristen. Het bergmeer is prachtig maar ook echt slachtoffer van zijn succes. Honderden dagjestoeristen vertrekken ‘s ochtends aan parking Palenica Bialezańska en wandelen vandaaruit 8 lange en saaie kilometers over de geasfalteerde weg. Wie moeilijker te been is, kan tegen betaling een deel van de route met paard en kar doen.
Helaas is de geasfalteerde weg naar de parking ook de enige weg terug naar het centrum (tenzij je via dezelfde route weer terugkeert naar Pięciu Stawów en daar de groene route naar beneden neemt). Als je meer tijd hebt, kan je van hieruit ook via een uitdagende route naar de hoogste berg wandelen. De toppen van Rysy staan op je te wachten. Of je kan via de gele route terug naar de Vallei van de 5 meren en van daaruit je tocht verder zetten. Dat is wel het leuke aan het gebied: je kan met de verschillende trails spelen en zo je eigen weg bepalen.
Restaurant-tip: eens je klaar bent om de bergen achter te laten, kan je tafelen bij Restaurant Szymkowka in Brzegi. Je hebt er nog een prachtig zicht op de contouren van de Tatra alvorens je terug naar de stad gaat. De kaart staat vol Poolse specialiteiten waarmee je terug op krachten komen.
Tips voor een wandelvakantie in Polen
- Begroet andere wandelaars in het Pools met “cześć”. Dat betekent zoveel als “hoi” en spreek je uit zoals het Engelse woord “chest” met een doffe <e>. Een andere optie is “Dzień dobry”. Dat spreek je uit als “gindobré” en betekent “goedemorgen” of “goedemiddag”.
- De paden zijn goed onderhouden en aangegeven. De meeste trails kregen aangelegde paden van kalksteen. Die steen wordt erg glad wanneer het nat is. Wees voorzichtig.
- Gaspatronen kan je niet meenemen in het vliegtuig. In de outdoorshops in het centrum van Zakopane kan je er gemakkelijk vinden.
- Bekijk de updates en nieuwsberichten op de officiële website van het park via https://tpn.pl/. Let wel: er is geen Engelse vertaling.
- Je kan zo goed als overal met een bankkaart betalen. Je betaalt dan wel elke keer transactiekosten. Haal in het centrum van Zakopane wat cash geld af voor de zekerheid.
- Als je het nationaal park wil betreden, moet je toegang betalen. Het geld gaat onder andere naar het onderhoud van het park en naar het mountain rescue team.
- In Krakau spreken de meeste Polen wel een woordje Engels, in Zakopane en de bergen is dat niet altijd het geval. Google Translate kan helpen.
- De Polen houden van aardappels, kaas en dumplings. Probeer zeker de aardappelpannenkoeken met champignons en Oscypek (gerookte kaas).
Krakau: korte citytrip in Polen
Na ons wandelavontuur brachten we nog een blitzbezoek aan Krakau. De meeste Polen zijn van mening dat Krakau de mooiste stad van Polen is. Het was dan ook de originele hoofdstad van het land. De stad heeft een rijke cultuur, prachtige gebouwen en verschillende pleinen. Het toeristisch centrum is niet erg groot. Daarbuiten is ook de Joodse wijk nog interessant om een bezoekje aan te brengen. Onze kennismaking met Krakau is van korte duur, maar we zijn toch enthousiast. Het is een sfeervolle stad, ideaal voor kerstmarktjes of gezellige zomeravonden. Het verkeer in en rond de stad kan druk zijn, maar je kan je perfect te voet of met deelstepjes verplaatsen.
Zien en doen in Krakau
- Bezoek het koninklijk kasteel van Wawel. De buitenkant is indrukwekkend, om de binnenkant te bezoeken heb je zeker 6 uur nodig.
- Bewonder de Bazylika i Klasztor Franciszkanow met prachtige loodramen en fresco muurschilderingen.
- Rondslenteren op het grote plein Rynek Glowny in de oude stad en door haar lakenhal (Sukiennice). Elk uur speelt een trompetter 4 keer een kort deuntje vanuit het raam van de Mariakerk op het marktplein. Hij speelt de “Hejnał”, een eeuwenoud melodietje dat vroeger gebruikt werd om het volk te waarschuwen voor gevaar.
- Bezoek het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau op ongeveer 1,5 uur rijden van Krakau. Er is ook een goede verbinding met het openbaar vervoer.
- Slaaptip: Krakow For You apartments
- Restaurant-tips: lekker Italiaans bij Boscaiola en ontbijten bij Charlotte
Nog meer leuke tips voor Krakau lees je op deze blog.
Is Polen de moeite waard?
Natuurlijk! We wisten niet goed wat we konden verwachten, maar we waren aangenaam verrast. Dat is ook wat Dominika van de toerismedienst me wist te vertellen. Mensen weten niet wat ze kunnen verwachten en zijn daarom niet geïnteresseerd om naar Polen te reizen. Maar als ze gaan, waarderen ze het vaak wel. We komen dus zeker nog eens terug om de andere natuurparken en het wildlife te bewonderen. De steden die zowel gezelligheid, geschiedenis en cultuur ademen, zijn ideaal voor wie van een citytrip houdt. Net die combinatie van natuur en cultuur maakt van Polen zo’n interessante bestemming. Onbekend is onbemind, toch?
Deze trip werd mogelijk gemaakt in samenwerking met Malopolska Tourist Organisation en het Pools Informatiebureau voor Toerisme.
Op wandelvakantie naar Polen in kledij van Ayacucho
Mooie merken hebben voor mij altijd een streepje voor. Ayacucho, private brand van outdoorwinkel A.S.Adventure maakt kledij waarin je dus zowel naar de winkel als op wandel kan. Sinds 2009 werkt A.S.Adventure samen met Solid International. De vzw is actief in Peru, Kenia en India en ondersteunt kwetsbare groepen. 1% van de Ayacucho-omzet wordt integraal aan Solid geschonken. Met dat mooie bedrag zetten ze in op gemeenschapsontwikkeling, educatie, eerlijke werkgelegenheid en persoonlijke groeikansen.
Tijdens deze reis naar Polen droeg ik deze stuks. Getest en goedgekeurd!
- Handige en stevige regenjas uit de Mountain-collectie: naar de webshop
- Fleece voor vrouwen: naar de webshop
- Fleece voor mannen: naar de webshop
- Stevige legging uit de Mountain-collectie: naar de webshop
- Fleece geruiten hemd: naar de webshop
